Het tweede presidentschap van Trump begon met een stortvloed aan presidentiële decreten, die verschillende gevolgen hebben voor het Amerikaanse migratiebeleid. In dit blog worden enkele van de opmerkelijke veranderingen uitgelicht die de nieuwe regering teweeg heeft gebracht, met speciale aandacht voor veranderingen die van invloed kunnen zijn op Nederlandse reizigers naar de Verenigde Staten. Lezers moeten er rekening mee houden dat het Amerikaanse beleid op dit gebied snel kan veranderen en sinds het publiceren van dit blog mogelijk al gewijzigd is.
Door Jordan Dez en Nina Fokkink
Veranderende prioriteiten bij handhaving
De toename van het aantal uitzettingen van ongedocumenteerde migranten sinds de tweede inauguratie van Trump heeft veel media aandacht gekregen. Het is gebruikelijk voor presidenten om andere handhavingsprioriteiten te hebben in het migratierecht dan een vorige president. Zo had president Biden het handhavingsbeleid van Trump goeddeels ingetrokken.
Op grond waarvan kan de president van de Verenigde Staten dat? In het algemeen, is het de plicht van de president om de wet, inclusief de Immigratie- en Nationaliteitswet (INA), trouw uit te voeren. Bovendien is in de Immigratie- en Nationaliteitswet (INA) een presidentiële discretionaire bevoegdheid verankerd voor sommige kwesties, met als doel de president in staat te stellen om flexibel op migratiekwesties te reageren. Wie meer wil weten over de verankering van deze bevoegdheid kan Trump v. Hawaii nalezen, waarin het Amerikaanse Hooggerechtshof tijdens het eerste presidentschap van Trump de reikwijdte van de presidentiële bevoegdheid op grond van de INA interpreteerde.
Trump heeft de uitzetting van migranten geprioriteerd in een reeks presidentiële decreten, waaronder decreet 14165 van 20 januari 2025, ‘Securing our Borders’, en decreet 14159 van 20 januari 2025, ‘Protecting the American People Against Invasion’. In deze presidentiële decreten geeft president Trump opdracht tot de aanhouding en detentie van migranten “tot het uiterste toegestaan door de wet” (decreet 14165, paragraaf 5) – een agressieve aanpak.
De presidentiële decreten markeren de terugkeer van veel van het immigratiebeleid van Trumps vorige termijn. Paragraaf 6 van decreet ‘Securing our Borders’ brengt bijvoorbeeld het presidentiële decreet van zijn vorige termijn ‘Migration Protections Protocols’ terug. Dit decreet stond ook wel bekend als ‘Remain in Mexico’, een programma dat in januari 2019 van start ging waarbij asielzoekers gedwongen werden om in Mexico te wachten als zij asiel wilden krijgen in de Verenigde Staten.
Er is ook nieuw beleid, zoals de uitgebreide registratieplicht die werd ingevoerd in paragraaf 7 van het decreet ‘Protecting the American People Against Invasion Executive Order’. Hierdoor zijn ongedocumenteerde migranten ouder dan 14 jaar voortaan verplicht zich te registreren bij de immigratiedienst. De registratieplicht is een voorbeeld van een agressievere interpretatie en handhaving van een eerder bestaande bepaling van de INA.
Niet-ontvankelijkheidsbepalingen en visumweigeringen
De twee genoemde presidentiële decreten zijn niet alleen relevant voor de handhaving van de migratiewetgeving met betrekking tot ongedocumenteerden, maar ook voor migranten die de VS willen binnenkomen of die in de VS verblijven met een geldige migratiestatus. Onlangs was er in de media aandacht voor de detentie van twee Duitsers, een Brit en een Canadees die de Verenigde Staten wilden binnenkomen. Elke buitenlander die de Verenigde Staten wil binnenkomen, zelfs met een ESTA-registratie, een niet-immigratievisum (zoals een studenten- of werkvisum) of een green card, kan aan de grens toch als niet-ontvankelijk worden beschouwd door de Customs and Border Protection (CBP).
Door middel van deze decreten maakt de regering-Trump agressiever gebruik van de discretionaire bevoegdheid om mensen toe te laten en te detineren dan onder het presidentschap van Biden. Deze bevoegdheid wordt ook anders uitgeoefend bij de beoordeling van aanvragen voor inreis, zoals visumaanvragen. Voormalige collega’s van een van de auteur’s van dit blog die in het Amerikaanse migratierecht werkzaam zijn, hebben een toename van de afwijzingen van aanvragen voor toeristenvisa in Amerikaanse consulaten over de hele wereld waargenomen. Bovendien hebben zij een toename opgemerkt van het aantal extra ‘Requests for Evidence’ op routinematige aanvragen voor toegang in verband met arbeid. Een toename van deze ‘Requests for Evidence’ kan de kosten van een aanvraag voor een migratiestatus en de verwerkingstijd opdrijven. Tijdens de eerste termijn van Trump was er ook een toename van Requests for Evidence.
Deportatie op basis van de inhoud van een toespraak
De Immigration and Customs Enforcement Agency (ICE) heeft ook migranten opgesloten vanwege hun betrokkenheid bij activisme. Met name was er recent een aantal gevallen van detentie van studentenactivisten die betrokken waren bij pro-Palestijns activisme. Dit betrof onder andere Fulbright-academici met een F-1 status en green card-houders, die permanente inwoners van de Verenigde Staten zijn.
De eerste regering-Trump probeerde met name groepen van migrantenactivisten zonder papieren te infiltreren en hen uit te zetten vanwege hun activisme, een praktijk die is voortgezet door de huidige regering. Het uitzetten van activisten zonder papieren vanwege de inhoud van hun uitingen stuitte onder de eerste regering-Trump al op problemen met de vrijheid van meningsuiting, zoals vastgelegd in de de Amerikaanse grondwet. Maar het vanwege hun activisme aanpakken van personen met een geldige status, in het bijzonder individuen met een verblijfsvergunning met onbeperkte duur, roept nog meer dringende constitutionele vragen op die momenteel voor de rechter worden uitgevochten (zie bijvoorbeeld hier en hier)
Uitdagingen in de rechtbank
De vergaande interpretaties van de uitvoerende macht onder de regering-Trump zijn al meerdere keren aangevochten voor de rechter. We geven twee opvallende voorbeelden. Trump past niet alleen de INA op agressieve wijze toe, hij beroept zich ook op andere, meer obscure wetten, zoals de Alien Enemy Act. Trump vaardigde namelijk een proclamatie uit waarin hij verklaarde dat de Venezolaanse Tren de Agua-bende de Verenigde Staten probeerde binnen te vallen. Zo kon hij de uitzetting van leden van deze bende baseren op de Alien Enemy Act, een oorlogswet uit 1798, in plaats van op de INA. Trump verwijderde vervolgens 261 Venezolanen naar een gevangenis in El Salvador. Uiteindelijk werden 137 van de 261 Venezolanen verwijderd op basis van deze Proclamatie (de anderen op basis van de INA). Dit gebeurde in weerwil van het bevel van een rechter die deze deportatie blokkeerde en de terugkeer van de Venezolanen naar de VS eiste. De president van El Salvador tweette naar aanleiding van de rechterlijke uitspraak “Oopsie … Too late”
Het tweede voorbeeld betreft amendement 14 van de Amerikaanse grondwet, dat staatsburgerschap verleent aan iedereen die geboren is op het grondgebied van de Verenigde Staten. President Trump heeft geprobeerd om de reikwijdte van deze bepaling te wijzigen middels een presidentieel decreet. Executive Order 14160 van 20 januari 2025, Protecting the Meaning and Value of American Citizenship, beveelt dat de bepaling niet langer van toepassing is op kinderen van ongedocumenteerden. Dit decreet is al meerdere keren juridisch aangevochten en is tijdelijk door de rechter geblokkeerd omdat het ongrondwettelijk zou zijn.
Conclusie
De nieuwe regering-Trump heeft een agressieve benadering van migratiewetgeving die niet alleen gericht is op de uitzetting van ongedocumenteerden, maar ook invloed heeft op beslissingen over visa-aanvragen en toelating op andere gronden. De regering heeft vele uitvoerings- en handhavingsmaatregelen genomen die de grenzen van de grondwet opzoeken en waarvoor een juridische basis is gezocht buiten de Immigration and Nationality Act.
Deze agressieve aanpak van migratiecontrole heeft ook directe gevolgen voor het leven van burgers. De twee decreten die in de eerste paragraaf zijn genoemd bevatten ook beleid dat verder gaat dan alleen migratie. Zo heeft de regering-Trump beloofd de federale financiering van zogenaamde ‘sanctuary cities’ te verminderen, dat wil zeggen van steden die niet meewerken aan de handhaving van federale migratiemaatregelen (decreet 14159). Daarnaast werd aangekondigd dat federale studieleningen voor publieke dienstverleners niet meer worden afgelost als zij werkzaam zijn bij organisaties die de handhaving van migratiewetgeving zouden hinderen (decreet 14165, paragraaf 2). Kortom, de veranderingen in het Amerikaanse migratiebeleid zijn ingrijpend en beïnvloeden steeds meer groepen die voorheen niet door dit beleid werden geraakt.
