Verblijfblog besprak de afgelopen weken de integratie- en migratieparagrafen van de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen in de Tweede Kamer. Plannen werden per thema vergeleken met oude programma’s sinds 2006. Het thema van dit voorlaatste blog is nationaliteit.
Door Yussef Al Tamimi
Word ik Nederlander? Ben ik Nederlander? Blijf ik Nederlander? Deze drie vragen worden in wetgeving omtrent nationaliteit geregeld. Langs dezelfde lijn spelen verschillende thema’s in de verkiezingsprogramma’s: naturalisatie, dubbele nationaliteit en verlies van nationaliteit. Dit blog bespreekt achtereenvolgens deze drie onderwerpen. Per onderwerp wordt eerst de huidige stand van regelgeving kort uiteengezet en vervolgens de voorstellen in de verkiezingsprogramma’s besproken.
Naturalisatie: Word ik Nederlander?
Nieuwkomers in Nederland kunnen na een onafgebroken verblijf van vijf jaar of langer met een geldige verblijfsvergunning het Nederlandschap aanvragen (Artikel 8 van de Rijkswet op de het Nederlanderschap). Om in aanmerking te komen voor naturalisatie mag de nieuwkomer geen misdrijf hebben gepleegd, dient deze voldoende te zijn ingeburgerd en bereid zijn een verklaring van verbondenheid af te leggen. Op dit moment ligt er een wetsvoorstel bij de Eerste Kamer om de termijn voorafgaand aan naturalisatie te verlengen van 5 naar 7 jaar (zie hierover ons blog ‘Verlenging van de termijn voor naturalisatie’)
Veel aandacht krijgt de naturalisatieprocedure niet in de verkiezingsprogramma’s van 2017. De VVD stelt wel een aanzienlijke verhoging voor van de verblijfstermijn in Nederland om in aanmerking te komen voor naturalisatie: verblijf van tien jaar of langer. De VVD wordt hierin gesteund door 50Plus. De termijn van tien jaar werd in 2006 en 2012 ook al voorgesteld door de PVV, maar die lijkt dit plan inmiddels te hebben losgelaten. Het CDA stelt daarentegen een versoepeling van de verblijfstermijn voor als iemand “een grote of bijzondere bijdrage levert aan de samenleving”. Het CDA wil ook investeren in een plechtige inburgeringsceremonie om de naturalisatie tot Nederlander te vieren.
Waar het verblijfsrecht van kinderen van vreemdelingen in afgelopen verkiezingen een centrale rol speelde, is in 2017 geen aandacht voor dit onderwerp. In het kader van de Wortelingswet, een wetsvoorstel dat het verblijfsrecht van in Nederland ‘gewortelde’ kinderen trachtte vast te leggen, spraken verschillende partijen zich in hun verkiezingsprogramma’s van 2012 uit over de positie van kinderen (PvdA, CDA, Groenlinks, D66). Ook in de verkiezingsprogramma’s van 2010 en 2006 besteedden enkele partijen aandacht aan het verblijf van kinderen, door te pleiten voor automatisch Nederlanderschap voor kinderen van permanent legaal verblijvende nieuwkomers die in Nederland worden geboren, maar dit onderwerp lijkt in 2017 niet langer een onderdeel van de politieke agenda’s.
Dubbele nationaliteit: Ben ik Nederlander?[1]
Sinds de inwerkingtreding van de Rijkswet op de het Nederlanderschap (RWN) is het uitgangspunt dat dubbele nationaliteit onwenselijk is. Met de herziening van de RWN in 2003 werd afstand gedaan van de gedachte dat dubbele nationaliteit zoveel mogelijk tegengegaan moest worden. Zo werden uitzonderingen gemaakt op de hoofdregel dat de vrijwillige aanname van een andere nationaliteit tot verlies van de Nederlandse nationaliteit leidt. In 2010 werden de regels met betrekking tot het afstand doen van de nationaliteit van het land van herkomst weer aangescherpt. Mensen die het Nederlanderschap krijgen moeten in principe afstand doen van de oorspronkelijke nationaliteit. Tweede Kamerleden Sjoerdsma en Marcouch hebben een wetsvoorstel tot wijziging van de RWN ingediend dat het toestaan van meervoudige nationaliteit het uitgangspunt maakt.
Het CDA spreekt zich als enige politieke partij in het verkiezingsprogramma van 2017 uit tegen dubbele nationaliteiten an sich. Specifiek eist het CDA dat wie Nederlander wil worden zijn oorspronkelijke nationaliteit moet loslaten. Op landen die het onmogelijk maken de eigen nationaliteit op te geven wordt diplomatieke druk uitgeoefend. Dit is een ommekeer ten opzichte van het eerdere standpunt van het CDA over de dubbele nationaliteit. Het CDA stelde in 2012 voor dat bij de vormgeving van dubbele nationaliteit rekening moest worden gehouden met het feit dat Nederland als handelsnatie “het moet hebben van mensen die in meer dan één wereld thuis zijn”.
Een omgekeerde wijziging in het standpunt over dubbele nationaliteiten vond eerder al plaats bij de CU. In 2012 vond de CU dat dubbele paspoorten mogelijk moesten zijn, maar dat mensen met een dubbele nationaliteit die zitting hadden in een Nederlandse volksvertegenwoordiging niet tegelijkertijd lid konden zijn van een buitenlandse volksvertegenwoordiging (2010). Eerder, in 2006, vond de CU nog dat een dubbele nationaliteit afgeschaft moest worden, tenzij dit onevenredig zware gevolgen had voor betrokkenen.
De PvdA, Groenlinks en D66 zijn eensgestemd dat loyaliteit aan Nederland niet wordt beperkt door een tweede paspoort. Groenlinks wil de mogelijkheid van een meervoudige nationaliteit niet inperken voor geboren of genaturaliseerde Nederlanders (2012). D66 vindt dat dubbele paspoorten mogelijk moeten zijn (2017, 2006). De PvdA meent dat het aan de mensen zelf is om te beslissen of ze hun oude nationaliteit willen behouden (2012, 2010, 2006). Een tweede paspoort staat succesvolle integratie niet in de weg: Khalid Boulahrouz, voorstopper van het Nederlandse elftal, is hiervan een voorbeeld, vindt de PvdA (2006).
De PVV is in 2017 niet tegen het hebben van een dubbele nationaliteit an sich, maar wil dat criminelen met een dubbele nationaliteit gedenaturaliseerd en uitgezet worden, wat hieronder wordt besproken. In eerdere verkiezingsprogramma’s was dit anders. De PVV wilde geen dubbele nationaliteiten meer (2012, 2006) en vond dat mensen met een dubbele nationaliteit geen stemrecht mochten hebben (2012). In 2010 stelde de PVV voor mensen met een dubbele nationaliteit te registreren.
Verlies van nationaliteit: Blijf ik Nederlander?
Nationaliteit is een belangrijk middel geworden in de strijd tegen terrorisme. In februari 2017 ging de Eerste Kamer akkoord met een wetsvoorstel dat de minister van Veiligheid en Justitie de bevoegdheid geeft om zonder voorafgaande strafrechtelijke veroordeling het Nederlanderschap in te trekken van personen die in het buitenland meevechten met een terroristische organisatie. De mogelijkheid van intrekking van nationaliteit is beperkt tot personen met een dubbele nationaliteit. De wetswijziging is vastgelegd in artikel 14 van de Rijkswet op de het Nederlanderschap.
Ook in de verkiezingsprogramma’s van 2017 is het afnemen van de Nederlandse nationaliteit een populaire maatregel. De VVD en PVV vinden dat Syriëgangers of jihadisten niet langer welkom zijn in Nederland en dat hun Nederlandse nationaliteit dient te worden ingetrokken. Dit voorstel is dus inmiddels al in wetgeving opgenomen. De PVV heeft in eerdere verkiezingen dit standpunt al langer verkondigd, niet alleen ten aanzien van terroristen maar alle criminelen en werklozen met dubbele nationaliteit (2012, 2010). Bij de VVD duikt het voorstel eerst in 2017 op. Het CDA wil buitenlandse strijders preventief in hechtenis nemen om onderzoek te doen naar hun verblijf in het buitenland. Verder vindt het CDA dat het pertinent weigeren om in te burgeren moet kunnen leiden tot intrekking van de verblijfsstatus.
Een andere maatregel betreft het tegengaan van haatpredikers binnen religieuze groepen. De PVV wil dat niet-Nederlandse predikers worden geweerd (2006). De VVD wil zowel binnen- als buitenlandse haatpredikers weren (2017). De VVD gaat dus een stap verder (dan de PVV) door het controleren van religieuze instellingen ook wanneer het Nederlandse sprekers betreft. De SP stelt, net als de VVD, voor om een zwarte lijst te maken van sprekers die de fundamenten van de democratie trachten te ondermijnen. Of het hier niet-Nederlandse of ook Nederlandse sprekers betreft blijft in het midden. Personen op de lijst worden uit het land gezet.
Voor deze analyse zijn de partijprogramma’s bestudeerd van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, VVD, SP, CU, PvdD en 50plus voor de verkiezingen van 2006, 2010, 2012 en 2017.
[1] De verkiezingsprogramma’s over dubbele nationaliteit zijn ook besproken in ons eerdere blog Integratie.
