De laatste tijd verschijnen met enige regelmaat berichten in de media over een ‘aso azc’. Wat is dit voor een asielzoekerscentrum, wie worden er opgevangen en welke regels gelden er?
Door Lieneke Slingenberg
Er bestaan momenteel in Nederland twee zogenaamde Extra Begeleidings- en Toezichtlocaties (EBTL’s): één in Amsterdam en één in Hoogeveen. Deze locaties zijn eind 2017 geopend, mede naar aanleiding van een motie van het Tweede Kamerlid Azmani. De EBTL’s zijn bedoeld voor de opvang van overlastgevende asielzoekers en worden beheerd door het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers.
Overlastgevend gedrag
Asielzoekers die in afwachting zijn van een definitieve beslissing op hun asielverzoek, hebben recht op opvang. Dit volgt onder andere uit de Europese Opvangrichtlijn. Asielzoekers die overlast veroorzaken in de normale opvangcentra kunnen nu worden overgeplaatst naar een EBTL. De staatssecretaris gaf aan met overlast onder meer wordt gedoeld op ‘(herhaaldelijk) agressief gedrag richting medebewoners of personeel, het aanrichten van vernielingen of het discrimineren of intimideren van medebewoners’. Het doel van de overplaatsing van asielzoekers naar een EBTL is om aan te geven dat overlastgevend gedrag niet wordt getolereerd en om deze asielzoekers tot gedragsverandering te bewegen. Bovendien zijn de EBTL’s bedoeld om de veiligheid en het welzijn van bewoners en personeel van de andere asielzoekerscentra te bevorderen.
Sober en streng
De EBTL’s hebben een sober karakter en een streng regime. Asielzoekers die in een EBTL worden geplaatst, krijgen een vrijheidsbeperkende maatregel opgelegd op grond van artikel 56 Vw 2000, waardoor zij zich maar op een beperkt gebied rondom de EBTL mogen bevinden. Op grond van artikel9, lid 7 van de Regeling Verstrekkingen Asielzoekers krijgen asielzoekers die in een EBTL verblijven geen wekelijkse financiële toelage voor kleding en andere persoonlijke uitgaven. Daarnaast moeten deze asielzoekers zich twee keer per dag melden en mogen zij slechts op een beperkt aantal uren per dag naar buiten, waarbij afwezigheid wordt geregistreerd en zij moeten laten zien wat zij meenemen als zij de EBTL verlaten en weer binnenkomen. Voor deze laatste twee vormen van toezicht bestaat geen expliciete wettelijke grondslag.
Naar aanleiding van het overlijden van een asielzoeker in de EBTL Hoogeveen concludeerde de Inspectie Justitie en Veiligheid dat hoewel de betrokken asielzoeker zorgvuldig was opgevangen, het personeel van de EBTL’s in het algemeen onvoldoende is toegerust om de opvang en begeleiding van asielzoekers die zijn geplaatst in een EBTL op een veilige en beheersbare wijze uit te voeren. In reactie hierop schreef de staatssecretaris aan de Tweede Kamer dat hij onder andere de mogelijkheden aan het verkennen is voor het verder aanscherpen van de huisregels van de EBTL.
Ook minderjarigen
In eerste instantie was de EBTL alleen voor volwassen asielzoekers bedoeld, maar sinds juni 2018 worden ook alleenstaande minderjarige asielzoekers van 16 jaar of ouder in de EBTL geplaatst. Per 1 januari 2019 is de regelgeving hiertoe aangepast. Volgens de toelichting bij deze wijziging van de regelgeving is duidelijk geworden dat overlast wordt veroorzaakt door een specifieke, beperkte groep alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Overplaatsing van een minderjarige naar een EBTL gebeurt in overleg met NIDOS, de voogdij-instelling voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. De toelichting bij de wijziging van de regelgeving vermeldt verder dat uit ‘de motivering van de maatregel om de minderjarige van 16 jaar en ouder over te plaatsen naar de EBTL dient te blijken dat kenbaar rekenschap is gehouden met de belangen van de minderjarige’. De Europese Opvangrichtlijn stelt echter dat alleenstaande minderjarige asielzoekers van 16 jaar en ouder alleen in opvangcentra voor volwassen asielzoekers mogen worden ondergebracht als dit in hun belang is. Dat is een verdergaande eis dan de eis dat rekening moet worden gehouden met de belangen van deze minderjarige vreemdelingen.
Cijfers
Tot 15 november 2018 zijn er 150 asielzoekers geplaatst (geweest) in een EBTL. 30 daarvan zijn weer teruggeplaatst naar een gewoon asielzoekerscentrum, of vanuit de EBTL overgeplaatst naar een vrijheidsbeperkende locatie of een gezinslocatie (waarin uitgeprocedeerde asielzoekers opvang kunnen krijgen). 80 asielzoekers zijn vanuit de EBTL met onbekende bestemming vertrokken.
